Onze gezinsbehandelaar Lotte Jansen behandelt jonge moeder Themya bij opvoeding van dochter Jazzlyn. Als we binnenkomen voor het interview waarschuwt moeder Themya ons dat we moeten opletten dat de kitten niet wegloopt. Het blijkt het nieuwe huisgenootje te zijn dat een goede vriendin aan Themya en haar dochter Jazzlyn heeft gegeven. Een klein katje met een grote betekenis zo blijkt later. Lotte Jansen is gezinsbehandelaar IAG bij De Twentse Zorgcentra. Ze behandelt Themya bij het aanleren van opvoedvaardigheden en traint haar om de communicatie met de vader te verbeteren.

Een goede vriendin raadde mij De Twentse Zorgcentra aan

Themya is 20 jaar als haar dochter Jazzlyn wordt geboren. Op dat moment woont ze samen met de vader. Door het agressieve gedrag van de vader richting Themya besluit ze een einde aan deze relatie te maken. De agressiviteit is ook de aanleiding dat Veilig Thuis een partij inschakelt om beide ouders te begeleiden. Omdat ze geen klik voelt bij deze hulpverlener, geeft Themya bij de gemeente aan dat ze graag ondersteuning wil van De Twentse Zorgcentra.

 “Het contact met deze hulpverlener liep niet zo lekker. Ik wilde graag hulp van een andere organisatie. Maaike (een goede vriendin) raadde mij De Twentse Zorgcentra aan. En toen kwam ik bij Lotte. Dat is wel een verstandige keuze geweest!” zegt Themya lachend.  

Drie fasen van begeleiding 

Lotte Jansen is gezinsbehandelaar Intensieve Ambulante Gezinsbehandeling (IAG) bij De Twentse Zorgcentra. Ze legt uit hoe de behandeling eruitziet: “De IAG bestaat uit drie fasen. De eerste fase is de kennismakingsfase.  Daarin bouw ik een relatie op met moeder. In die fase ontstaat de hulpvraag. Waar wil je aan werken? Wat wil je veranderen of verbeteren? Samen stellen we een doel op. Dit doel moet wel betrekking hebben op een verandering die ze wil maken. En natuurlijk is het belangrijk dat de moeder in staat is om een verandering te maken. Hier gaat het erom dat ze aangeleerde patronen uit het verleden los kan laten en nieuwe aanleren. Dat doe ik in een tempo en afgestemd op het niveau van Themya en haar dochter.

Lotte – gezinsbehandelaar 

Je leert ouders aan om weer regie te pakken over de opvoeding van hun kinderen, zonder daarbij iets te overnemen

Dan stellen we een behandelplan op. Daar werken we samen ongeveer een half jaar aan.  Je leert ouders (in dit geval de moeder) aan om weer regie te pakken over de opvoeding van hun kinderen, zonder daarbij iets over te nemen. Je zet ze weer in hun eigen kracht, zodat ze het zonder ons kunnen als behandeling weg is.” Daarom leunen we in de laatste fase iets meer achterover. En daarna sluiten we af. Alle drie de fasen sluiten we af met een evaluatie waarin we kijken of we het goede doen of toch nog wat anders moeten doen.”  

Ondersteunen bij opvoeding

“Hoe voed ik mijn dochter op?”, antwoordt Themya als we haar vragen wat haar hulpvraag was. “Ik heb zelf geen opvoeding gehad.” Lotte licht toe: “Ze bracht haar jeugd door in allerlei zorginstellingen. Een normale gezinssituatie heeft ze nooit gekend.” Themya: “Ondanks dat ik de eerste twee jaar nog samen was met mijn ex, heb ik de opvoeding alleen moeten doen. Dat vond ik heel uitdagend. Uiteindelijk moest ik wel toegeven dat ik het niet alleen kon. Toen heb ik hulp gezocht.” Lotte: “Dat is heel knap van jou. Vooral omdat je door je slechte ervaringen weinig vertrouwen had in hulpverleners.” 

Geen prater 

En toen kwam Lotte bij jullie thuis om jou te behandelen bij het aanleren van jouw opvoedvaardigheden… “In het begin had ik heel veel moeite met Lotte. Ik had al gezegd dat ik geen prater ben, en toch liet Lotte mij in eerste instantie het gesprek starten. Daarom vroeg ik een vriendin om het gesprek samen met mij aan te gaan. Omdat ik het gesprek niet durfde te beginnen en die vriendin wel haar mond open deed. Toen kon ik Lotte observeren, hoe reageert ze? Dat maakte dat ik haar durfde te vertrouwen en ik eerlijk met haar in gesprek durfde te gaan.” 

Een hulpverlener die niet praat? Lotte legt uit: “De methode van IAG is om in de eerste fase een beetje achterover te leunen en de cliënt te laten praten. Dat was voor Themya even wennen. Ik vond het heel mooi dat ze direct aangaf dat dat voor haar niet zo werkte. En dan kan dat wel onderdeel zijn van IAG-methode, maar ik kwam tot de conclusie dat ik meer moest aansluiten bij wat Themya nodig had. 

Balletje trappen 

Ik merkte wel dat hoe vaker ik kwam, hoe meer Themya begon te praten. Een geluk was dat de zomerperiode aanbrak. Dan gingen we de tuin in. Ik houd van voetbal en Themya vindt voetbal ook leuk, dus dan gingen we een balletje trappen. En onder dat balletje trappen gingen we het gesprek aan. Themya knikt enthousiast: “Dat maakte het praten veel makkelijker. Als je wat doet wat je allebei leuk vindt, dan loopt het gesprek wel.” 

Lotte voegt daaraan toe: “Het maakt het gesprek minder beladen. Ik ben behandelaar, en dat hoort ook bij IAG, dat je niet met het vingertje van ‘dat gaat niet goed’ wijst. Maar juist het gezin in haar kracht zet. Je benadrukt door te zeggen wat goed gaat. Maar vraagt ook wat de moeder zelf wil. ‘Wat zou je willen veranderen’ en ‘hoe denk je dat dat voor jou gaat werken?’ Want ik kan wel zeggen: ‘Je moet het zus en zo doen’, maar dan is het mijn en niet haar proces.” Themya knikt instemmend: “Zoals jij zo mooi zei, dat je naast mij moet lopen en niet voor mij. Je hebt ook behandelaren die zeggen ‘je doet dit verkeerd’ of ‘je moet dit of dat doen’. Dat werkt niet voor mij. Lotte luistert eerst naar mij. En dan kom ik met iets en dan bevestigt Lotte ‘ja, dat is wel handig’.” 

‘Streng zijn’

Structuur en regelmaat benoemt Themya als belangrijke leerpunten die ze van Lotte heeft geleerd. “Hoe ga ik structuur en regelmaat aanbrengen als ik die zelf niet heb. Dus op vaste tijden slapen en eten. Om dat ineens bij een hummeltje van vier te moeten doen is pittig. Hoe ga ik ‘streng’ zijn want het is mijn kleine meissie.” Lotte: “Niet zozeer streng. Maar haar op een goede manier kaders geven. Dus niet uit machteloosheid heel boos worden. Maar op een rustige manier haar erop wijzen wat ze wel of niet mag doen. En consequent zijn.”

Ieder kind verdient een huisdier

De bel gaat. Vriendin Maaike komt binnen met een tas boodschappen. Themya: “Maaike is een soort begeleider voor mij. Ze is als een moeder. Ik krijg regelmatig boodschappen van haar en zij bracht ook Bumba de kitten, voor Jazzlyn mee.” Maaike: “Mijn kat kreeg kittens en ik bracht er een voor Jazzlyn mee. Ik vind dat ieder kind een huisdier verdient, daar word je zelfstandig van. Je hebt de verantwoording om voor iets te zorgen.” Omdat Themya van weekgeld moet leven, betaalt Maaike ook de dierenartskosten, het voer en de kattenbak. Voor Themya brengt de kitten nog iets moois: “Jazzlyn krijgt in de weekenden als ze bij haar vader is veel meer vrijheid, ook omdat ze niet naar school hoeft. Hier is het school, eten, douchen en naar bed. Daarom vond ze het hier altijd minder leuk. Wat ik ook begrijp. Ik merk dat de kitten haar heel goed doet. Ze wil van school nu direct naar huis. Geef haar het stokje met het speeltje en ze vermaakt zich prima met de kitten. Ze geeft het katje ook zelf voer.” 

Uit de pan flippen

Lotte: “Een ander aandachtspunt was de communicatie met de vader.” Themya: “Vooral in het belang van onze dochter zodat zij zo min mogelijk last heeft van de strijd tussen ons.” Lotte legt uit: ”Dan gaat het erom waar jij zelf invloed op hebt in het contact met de vader. Het ging er vooral om hoe jij jouw emoties kunt reguleren.” Themya: “Normaal zou ik de pan uit flippen. Schelden. Heel boos worden. Dat werkt dus niet. Nu tel ik tot tien en ga een sigaretje roken buiten en kom dan weer terug.“ Lotte: “Dus nu ga je het gesprek aan en probeer je rustig te blijven. Als de communicatie tussen de ouders goed is, merk je dat Jazzlyn ook rustig wordt.” 

Zelf stappen gemaakt

Ten tijde van het interview sluit Lotte de behandeling van Themya en Jazzlyn af. Het raakt Themya zichtbaar. “Ik had heel weinig vertrouwen in mensen. Ik had altijd het gevoel dat ze toch weer weg zouden gaan. Daarom vind ik het ook zo erg dat Lotte weggaat. Lotte betekent veel voor mij. Dat maakt het voor mij ook zo verdrietig.” Ze begint te huilen en loopt even de kamer uit. Lotte ziet dat anders: “Ik heb veel voor Themya betekend. Maar ze heeft alles zelf gedaan. Zelf geregisseerd. Zelf die stappen gemaakt. En daar heb ik bij gestaan.” Ze richt zich tot Themya: “Van die 100 stappen die jij hebt gemaakt, heb ik jou bij 10 geholpen. Die andere 90 heb je echt zelf gemaakt! Je kunt het nu heel goed alleen!” Themya: “Nou, alleen… ik heb nog steeds begeleiding van een organisatie. Die helpt mij ook nog bij de ondersteuning van Jazzlyn. Want ze wordt ouder. Hoe ga ik daarmee om? Haar mond wordt groter dan die nu is. Omdat ik zelf van heel ‘laag’ ben gekomen, heb ik dat ook echt wel nodig.” 

Als een leeuw

We vragen Themya wat ze ouders die tegen dezelfde uitdagingen aanlopen, wil meegeven. “Vertrouwen! Als er iemand voor jou is, zoals Lotte, vertrouw dan op haar! Neem hulp aan als die wordt geboden.  En durf dan eerlijk te zijn! Als ik Lotte niet alles had verteld, hadden wij een heel andere band gehad. Dan had zij niet begrepen waarom ik reageer zoals ik reageer.” Ze vat het samen in drie woorden: vertrouwen, communicatie en eerlijkheid. “Wat wel bij jou past: crisis zien als kans”, vult Lotte aan.

Themya:“Ik wil oprecht veranderen. Het echt beter doen dan waar ik vandaan kom. Ik wil alles wel proberen. Wees niet bang, het kan alleen maar beter worden.” Lotte: “Haar opstelling is echt een kracht voor de verandering die ze heeft gemaakt.” Wijzend naar Jazzlyn die aan tafel met een koptelefoon op luidkeels meezingt: “Alles wat jij doet is in het belang van het meisje dat daar zit!” Themya: “Dat is mijn drijfveer om alles te doen, wat ik doe.” We kijken naar de tattoo van een leeuw die door haar maillot nog net zichtbaar is. Lotte: “Die tattoo van die leeuw op haar been past helemaal bij haar. Ze staat als een leeuw voor haar kind!” 

Een familieopstelling van playmobilpoppetjes

Bij de behandeling van Jazzlyn maakte Lotte gebruik van familieopstellingen. De playmobilpoppetjes staan voor de verschillende familieleden; vader, moeder, opa en oma en de kitten. De manier waarop Jazzlyn de poppetjes ten opzichte van elkaar neerzet, maakt duidelijk wat de familiedynamiek is, wat verborgen angsten en conflicten zijn. Deze methode kan helpen om de ouder-kindrelatie te versterken en conflicten op te lossen. Lotte heeft de methode uiteraard aangepast op de leeftijd van Jazzlyn.

Herken jij jezelf of een ander die in deze situatie zit?

Meld je dan bij de gemeente waar je woont. Als je een Wlz-indicatie hebt, kun je je melden bij het CliëntServiceBureau van de Twentse Zorgcentra via 088-430 44 44 of door te mailen naar cliëntservicebureau@detwentsezorgcentra.nl. Een van onze trajectbegeleiders gaat dan eerst bij het gezin op gesprek. Zij kijkt welke vraag er ligt en adviseert dan welke hulp we vanuit De Twentse Zorgcentra kunnen bieden. Lotte: “Ik zou graag willen benadrukken dat ouders gemotiveerd zijn en open staan voor adviezen en handvatten om beter in te spelen op de behoeften van hun kind vanuit de samenwerking met de gezinsbehandelaar.”  

Bekijk meer over gezinsbehandeling

Lees meer ervaringsverhalen